Sâu phao hại lúa

09/08/2021

SÂU PHAO HẠI LÚA

- Tên khoa học: Nymphula depunctalis thuộc bộ Lepidoptera, họ Pyralidae.

- Sâu phao hại lúa tại Việt Nam có 2 loại

+ (1) Sâu phao bướm trắng Paraponyx stagnalis Zeller, còn có tên khác là Nymphula depunctalis hoặc N. stagnalis

+ (2) Sâu phao bướm vân loang lỗ Paraponyx fluctuosalis tên khác là Nymphula fluctuosalis.

1. Đặc điểm hình thái và sinh học

- Thành trùng

Bướm có chiều dài 6-8 mm, cánh căng khoảng 15 mm, trắng bóng, cánh trước có nhiều chấm nâu nhỏ và hai chấm màu nâu to ở giữa cánh. Thành trùng sống từ 4-8 ngày. Một bướm cái có thể đẻ từ 50-70 trứng. Đây là loại bướm đêm rất thích ánh sáng.

- Trứng

Trứng sâu phao có hình tròn, hơi dẹp, đường kính khoảng 0,5 mm, màu vàng nhạt khi mới đẻ và chuyển thành màu vàng đậm lúc sắp nở. Trứng được đẻ rải rác hoặc thành từng hàng từ 10-20 trứng trên bẹ hoặc mặt dưới các lá gần sát mặt nước. Thời gian ủ trứng từ 2-6 ngày.

- Sâu non

+ Sâu non mới nở màu trắng, dài khoảng 1,2 mm, đầu màu vàng nhạt. Càng lớn thân sâu càng chuyển dần sang màu xanh lục, trong suốt. Sâu có 6 đôi mang giả (gills) ở dọc hai bên cơ thể, do đó sâu không thở bằng lổ thở mà thở bằng mang giả bằng cách lấy oxy từ nước chứa trong ống phao.

+ Sau khi nở sâu non cuộn tròn lá thành tổ rồi cắn đứt từng đoạn dài khoảng 2 cm như một cái phao, nằm trong đó và di chuyển gặm chất xanh của lá lúa. Sâu non có 5 tuổi, phát triển từ 20-30 ngày, sâu lớn đủ tuổi dài khoảng 20 mm.

- Nhộng

Khi sâu lớn đủ sức sâu bò xuống gốc lúa gần sát mặt nước, bịt kín hai đầu phao và dán chặt ống phao vào gốc lúa để làm nhộng. Nhộng hình thành trong cái phao và đeo vào cây. Thời gian nhộng khoảng 7 ngày.

- Vòng đời

2. Tập quán sinh sống và cách gây hại

- Ấu trùng sau khi nở sẽ cạp mặt dưới phiến lá để ăn, khoảng 2-3 ngày sau thì bắt đầu cuốn lá thành phao. Đầu tiên ấu trùng bò lên đầu ngọn lá non, cắn đứt ngang một đoạn, xong nhả tơ cuốn lá lại thành ống, sau đó cắn đứt phần đuôi để ống rời khỏi lá và dùng tơ kết bao lá lại. Sâu ở trong ống, khi ăn thì chui đầu ra ngoài, sâu cạp phần xanh của phiến lá lúa để ăn, chừa lại những vệt dài màu trắng ở đầu lá. Đôi khi sâu buông mình cho phao rơi xuống mặt nước để lấy nước vào phao hoặc cho phao trôi từ bụi lúa này sang bụi lúa khác để gây hại, vì vây loài sâu này ưa thích ruộng có nhiều nước.