Phòng trị bệnh lem lép hạt trên lúa

BỆNH LEM LÉP HẠT VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG TRỊ HIỆU QUẢ

- Hiện nay, thời tiết biến đổi thất thường làm cho việc canh tác lúa của bà con gặp nhiều khó khăn. Trong đó, bệnh lem lép hạt được bà con nông dân quan tâm, do bệnh này gây thiệt hại nặng về năng suất và giảm phẩm chất hạt lúa.  

- Bệnh lem lép hạt là một hội chứng do nhiều tác nhân gây ra trên hạt như: nấm, vi khuẩn, nhện gié, côn trùng, thời tiết và dinh dưỡng.

1. Cách nhận diện bệnh lem lép

- Hạt lúa bị lép hoặc lững, vỏ trấu của hạt bệnh có thể không biến màu (từ xanh chuyển sang vàng khi chín), hoặc có các vết bệnh đốm có màu từ nâu, nâu sậm, tím đến tím sậm hoặc đen.

- Các triệu chứng tùy thuộc vào tác nhân gây hại

a/ Lem lép do vi khuẩn

- Bệnh lép vàng do vi khuẩn Burkholderia glumae: hạt lúa bị lép, vỏ trấu không biến màu (Lúc đầu có màu xanh, về sau ngả màu vàng). Phôi nhủ (hạt gạo bên trong) teo nhỏ có vệt thối nâu hoặc đen. Bệnh thường gây hại cho tất cả các hạt trên một nhánh của bông lúa. Do các hạt trên nhánh bị lép và có trọng lượng nhẹ, nên nhánh gié lúa không cong xuống khi vào chắc. Trong khi các nhánh không bệnh của gié lúa oằn cong xuống thì nhánh gié mắc bệnh vẫn còn đứng thẳng lên. Bà con thường gọi là “bắn máy bay”.

Hạt lúa bị lép vàng

Bông lúa "bắn máy bay"

- Hạt thối đen do vi khuẩn Xanthomonas itoana. Hạt lúa bị bệnh có vết đen trên vỏ trấu. Vết đen thường xuất hiện ở đỉnh của hạt lúa. Thỉnh thoảng vết đen cũng xuất hiện ở giữa hạt và hiếm khi có ở đáy hạt. Hạt gạo bên trong bị thối mềm.

b/ Lem lép do nấm

- Có ít nhất 19 loài nấm gây lem và lép hạt (2004), các loài nấm thường gây hại như: Pyricularia oryzae, Cercospora oryzae, Tilletia barclayana, Fusarium fujikuroi, Sarocladium oryzae, Curvularia lunata, Bibolaris oryzae, Ustillaginoidea viens,….

- Phần lớn các nấm gây hại trên hạt tạo ra vết màu tím đến tím sậm, vết màu nâu lợt đến nâu sậm, có hoặc không có tâm trắng giữa vết bệnh.

- Trong điều kiện không khí có độ ẩm cao, bên ngoài các màu sắc vừa kể còn có lớp phấn trắng bao phủ bên trên. Hạt lúa thường bị lững hoặc lép hoàn toàn.

Lem lép hạt do đạo ôn

+ Nấm Fusarium fujikuroi gây bệnh lúa von, còn gây lép, lững hạt với các vết màu từ tím đến tím sậm.

Tơ nấm mọc trên hạt lúa

+ Nấm Sarocladium oryzae gây bệnh thối bẹ lá cờ cũng gây lép hạt với vỏ hạt có màu nâu đến đen.

Bệnh thối bẹ lá cờ

+ Nấm gây bệnh than đen hạt Tilletia barclayana làm cho hạt lúa bệnh có lớp phấn than đen bao phủ cả hạt hoặc một phần của hạt lúa bệnh. Khi bóp mạnh hạt bệnh, hạt vở ra tung phấn than đên ra ngoài vì toàn bộ hạt gạo là các bào tử đông của nấm này.

Bệnh than đen hạt

+ Nấm Ustillaginoidea viens gây than vàng trên hạt làm hư hỏng hạt lúa ngoài đồng.

Bệnh than vàng

c/ Lép hạt do bệnh virus

Các bệnh do virus như vàng lùn và lùn xoắn lá có thể gây lép hạt. Hạt bị lép không có vết biến màu nhưng hơi vặn vẹo.

d/ Lem lép hạt do nhện gié

Cây lúa bị nhện gié gây hại nặng, nhất là trường hợp lúa bị nám nặng trước khi lúa trổ, hạt lúa sau khi trổ có thể bị lem hoặc lép. Hạt bị lem thường có màu đen nhạt trên vỏ trấu và cũng có thể có màu tím do các nấm nội sinh tạo ra.

e/ Lem hạt do côn trùng

- Bọ xít chích hút hạt lúa lúc ngậm sữa cũng gây lem hạt. Hạt bị hại có một vết nâu tròn với phần giữa có màu trắng. Đôi khi có thể quan sát được vết chích của bọ xít ở ngay giữa vết lem.

- Ngoài ra, khi gặp thời tiết mưa bão làm lúa đỗ ngã và cung cấp không đầy đủ dinh dưỡng giai đoạn lúa trổ cũng gây lép hạt. 

2. Giải pháp phòng trị bệnh

- Sử dụng hạt giống khỏe.

- Xử lý giống.

- Sạ thưa, với mật độ giống 120kg/ ha.

- Bón phân cân đối đầy đủ

- Sử dụng các loại thuốc đặc trị nấm và vi khuẩn như: Amity Top 500SC, Beamy-Kasu 500SC, Pyramos 40SL, Kasuduc 3SL, Titt gold phun vào 3 giai đoạn: Giai đoạn trước trổ, Giai đoạn trổ lẹt xẹt, Giai đoan trổ đều để ngừa lem lép hạt.

      

Thuốc trừ bệnh: https://congtydelta.com/danh-muc/329/thuoc-tru-benh

 

Công ty cổ phần BVTV Delta

Bài viết liên quan

Bệnh đốm vằn: https://congtydelta.com/bai-viet/88/benh-dom-van

Bệnh đạo ôn: https://congtydelta.com/bai-viet/87/benh-dao-on

Bệnh cháy bìa lá: https://congtydelta.com/bai-viet/89/benh-chay-bia-la-lua