Sâu tơ

29/06/2021 9 lượt xem

SÂU TƠ

Plutella xylostella Linnaeus

Sâu tơ có tên khoa học là Plutella xylostella Linnaeus thuộc họ Ngài rau (Yponomeutidae), bộ Cánh vảy (Lepidoptera). Sâu thường có tập tính nhả tơ buông xuống đất khi bị động nên còn gọi với tên là “sâu dù”.

1. Phân bố và ký chủ

- Sâu tơ gây hại chủ yếu trên cây rau họ thập tự như: cải bắp, bông cải trắng, bông cải xanh, cải bẹ trắng, cải bẹ xanh, cải dầu, cải thìa, cải tùa xại, cải xà lách xoong, cải xoăn,…

- Ngoài ra, sâu còn phá hại trên khoai tây, cà chua,…

2. Đặc điểm hình thái và sinh học

- Vòng đời

- Trứng

Trứng hình bầu dục, dẹp, màu vàng hoặc xanh nhạt, kích thước nhỏ 0,3-0,5 mm.

- Ấu trùng

+ Ấu trùng sâu tơ có 4 tuổi. Cơ thể sâu nở to, thon nhọn ở hai đầu, phân đốt rõ rệt và có 3 đôi chân giả tính từ đốt bụng thứ 5, trên lưng có nhiều lông ngắn thẳng đứng.

+ Kích thước cơ thể tối đa từ 8-11 mm, phát triển trong khoảng từ 7-15 ngày. Trong đó, sâu tuổi 1 có màu trắng đục, dài 1,2-1,5 mm, phát triển 2-4 ngày. Sâu tuổi 2 màu xanh nhưng vẫn còn đục, dài 1,5-3,5 mm phát triển từ 1-3 ngày. Sang tuổi 3 sâu chuyển màu lục tươi với kích thước cơ thể từ 3,5-5,5 mm thời gian phát triển 1-3 ngày. Ở tuổi 4, sâu có màu xanh lục sậm hơn, dài 5,5-9 mm và thời gian phát triển từ 1-4 ngày.

+ Sâu phát triển thích hợp nhất ở nhiệt độ từ 20-30^oC. Ấu trùng tuổi 1 thường ăn và lột xác dưới bề mặt lá. Trong suốt giai đoạn phát triển, nếu bị động sâu nhanh nhẹn lẫn trốn hoặc nhả tơ máng trên các lá ngọn của cây rau. Khi đạt kích thước tối đa, sâu tuổi 4 quay đầu về phía sau đuôi nhả tơ bao phủ phần đuôi đến phần đầu và lột xác lần cuối để hóa nhộng.

- Nhộng

+ Nhộng có màu xanh nhạt, sau khoảng 2 ngày chuyển sang màu vàng nhạt, kích thước dao động từ 5-7 mm. Mắt rất rõ, kén mỏng và có hình thoi. Thời gian nhộng kéo dài từ 4-7 ngày.

- Thành trùng

+ Thành trùng sâu tơ tương đối nhỏ, mảnh mai, dài 6-10 mm và có đôi râu rất linh hoạt. Cánh trước màu nâu xám có nhiều chấm nhỏ màu nâu, từ chân đến mép ngoài của cánh có một dải hình răng cưa gợn sóng. Cánh sau có rìa lông rất dài. Khi đậu đuôi cánh nhô lên cao giống hình máy nhà. Thời gian trống của thành trùng khá dài, 8-27 ngày đối với ngài đực và 6-26 ngày đối với ngài cái.

- Tập quán sinh sống và gây hại

+ Thành trùng hoạt động vào ban đêm, mạnh nhất là khi trời bắt đầu tối đến nửa đêm, ban ngày ẩn ở mặt dưới lá, gốc rau hoặc cỏ. Khả năng bay của thành trùng rất kém, thông thường chỉ khoảng 2m trên mặt đất và thường di chuyển nhờ gió. Sự bắt cặp cặp có thể xảy ra ngay sau khi vũ hóa. Thời gian đẻ trứng 1-2 ngày sau khi bắt cặp. Mỗi ngài cái có thể đẻ 200 trứng. Phần lớn trứng được đẻ trước giữa đêm với cao điểm từ 7-8 giờ. Trứng được đẻ phân tán hay thành từng khóm từ 3-5 cái ở mặt dưới lá, hai bên gân hoặc chỗ lõm dưới lá.

+ Sâu tơ là loài gây hại nguy hiểm nhất ở cây họ thập tự. Sự phá hại của sâu chủ yếu ở giai đoạn cây con hoặc giai đoạn mới trồng. Chỉ có ấu trùng ăn lá và khi hiện diện ở mật số cao có thể làm giảm năng suất rõ rệt.

+ Sâu tuổi 1 đục một lỗ nhỏ ở dưới lá, xong chui đầu vào ăn nhu mô lá, chỉ chừa lại phần biểu bì.

+ Sâu tuổi 2 gặm ăn mặt dưới lá để lại lớp biểu bì mặt trên lá tạo thành những đốm trong mờ rất đặc trưng. Cuối tuổi 2, sâu gặm ăn tất cả biểu bì tạo những lỗ thủng trên lá. Khi mật số cao 100-300 sâu/cây cây có thể bị phá hại hoàn toàn.